THAÙNH TOÂMA AQUINOÂ SOÁNG ÑOAØN SUÛNG ÑA MINH

(Möøng Boån Maïng Hoïc Vieän Lieân Doøng Thaùnh Toâma)

Thaùnh Toâma Aquinoâ laø linh muïc doøng Ña Minh theá kyû 13, moät giaùo sö vaø moät thaàn hoïc gia vó ñaïi. Söï vó ñaïi cuûa thaùnh Toâma, vò thaùnh tieán só löøng danh cuûa Giaùo hoäi laø keát quaû cuûa söï trung thaønh vôùi loái soáng Ña Minh. Thaät vaäy, vieäc giaûng thuyeát laø ñoaøn suûng chính yeáu cuûa doøng Ña Minh . Giaùo hoäi ñaõ uûy thaùc cho caùc tu só Ña Minh nhieäm vuï giaûng daïy chaân lyù thaùnh. Ñeå thöïc hieän söù vuï ñoù, taát caû anh chò em Ña Minh phaûi laøm giaøu kieán thöùc veà nhöõng ñieàu hoï rao giaûng baèng vieäc nghieân cöùu hoïc haønh. Thaùnh Toâma ñaõ soáng ñuùng chaân tính cuûa moät tu só Ña Minh. Ngaøi ñaõ daønh caû cuoäc ñôøi cho vieäc chieâm nieäm, suy tö veà nieàm tin Kitoâ giaùo vaø trình baøy nieàm tin ñoù baèng ngoân töø trieát hoïc ñöông thôøi. Ngaøi laø göông maãu veà moät tu só Ña Minh ñích thöïc ñaõ soáng ñoaøn suûng Ña Minh vaø thöïc thi söù vuï Ña Minh moät caùch hoaøn haûo. Chuùng ta coù theå nhaän ra ñieàu naøy khi nhìn laïi cuoäc ñôøi cuûa thaùnh nhaân.

Chaøng Thanh Nieân Toâma Vaø Ôn Goïi Ña Minh

Thaùnh Toâma Aquinoâ sinh naêm 1225, taïi Roccaseca, trong vöông quoác Sicily (vuøng Naples, nöôùc YÙ), laø con trai uùt trong moät gia ñình quí toäc coù boán ngöôøi con trai. Cha caäu laø oâng Landulph, laõnh chuùa mieàn Aquinoâ. Meï laø baø Theodora, vôï thöù hai cuûa oâng Landulph. Khi caäu leân naêm tuoåi, theo phong tuïc thôøi ñoù, cha meï Toâma ñaõ göûi ñöùa con trai uùt vaøo hoïc taïi ñan vieän Monte Cassino cuûa caùc cha doøng Bieån Ñöùc. Chín naêm soáng trong baàu khí bình an cuûa tu vieän, Toâma hoïc tieáng Latinh, tieáng baûn xöù, vaên phaïm, taäp ñoïc, taäp vieát, hoïc toaùn, nhaïc vaø kinh thaùnh. Chuyeân caàn trong vieäc hoïc, caäu cuõng sôùm bieát chieâm nieäm vaø yeâu thích caàu nguyeän. Caäu laøm cho thaày giaùo phaûi ngaïc nhieân vì caäu thöôøng hay thaéc maéc: "Thieân Chuùa laø gì?"

Khi Toâma leân möôøi boán tuoåi, Vieän phuï ñan vieän Monte Cassino göûi caäu vaøo Ñaïi hoïc Naples ñeå laáy baèng khoa hoïc nhaân vaên. Ngaøi vieát cho thaân phuï cuûa Toâma raèng, khoâng neân ñeå cho moät caäu beù thoâng minh taøi naêng nhö Toâma bò boû beâ trong söï môø toái. ÔÛ Naples, Toâma ñöôïc hoïc vaên phaïm, luaän lyù, thuaät huøng bieän, aâm nhaïc, toaùn, hình hoïc, thieân vaên … Toâma traû baøi caùch saâu saéc vaø minh baïch hôn caû baøi giaûng cuûa giaùo sö . Taâm hoàn cuûa ngöôøi thanh nieân naøy vaãn hoaøn toaøn giöõ ñöôïc veû trong saùng giöõa moâi tröôøng ñoài truïy chung quanh vaø quyeát taâm oâm aáp ñôøi soáng tu trì. Vieän phuï Monte Cassino mong öôùc cho Toâma, sau khi hoïc xong, seõ vaøo nhaøtaäp cuûa ñan vieän. Nhöng ñieàu naøy ñaõ chaúng bao giôø xaåy ra. Vì tình hình chính trò thieáu oån ñònh daãn ñeán vieäc chính quyeàn truïc xuaát caùc ñan só Bieån Ñöùc ra khoûi Monte Cassino. Ñaây laø bieán coá thöù nhaát ñöôïc coi laø vieäc Chuùa quan phoøng cho ôn goïi Ña Minh cuûa Toâma. Bieán coá quan phoøng thöù hai laø vieäc thaønh laäp tu vieän Ña Minh taïi Naples naêm 1227. Toâma ñaõ gaëp gôõ anh em Ña Minh ôû ñaây. Nhöõng dòp gaëp gôõ naøy ñaõ ñöa Toâma ñi tôùi ôn goïi vaø cuoäc soáng Ña Minh.

Toâma Aquinoâ, Moät Sinh Vieân VaøTu Só Ña minh

Höùng khôûi laäp doøng Anh Em Thuyeát giaùo cuûa Ña Minh laø ñeå traû lôøi cho nhöõng nhu caàu caáp thieát cuûa Giaùo Hoäi ñöông thôøi: - nhu caàu trôû veà vôùi ñôøi soáng Kitoâ höõu theo Tin Möøng, neáp soáng caùc toâng ñoà, - nhu caàu caûi toå ñôøi soáng tu trì, ñaëc bieät trong loái soáng ngheøo, - nhu caàu daäp taét caùc laïc giaùo ñöông thôøi, - nhu caàu naâng cao trình ñoä, phaåm chaát caùc linh muïc trieàu, - nhu caàu rao giaûng Tin Möøng vaø ban phaùt caùc bí tích cho caùc tín höõu. Ñeå ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu naøy, caàn phaûi coù nhöõng con ngöôøi Ña Minh chaân thöïc, hoï ñöôïc ñaøo taïo  ñeå gaëp gôõ nhu caàu cuûa thôøi ñaïi vaø coå vuõ moät neàn thaàn hoïc môùi. Muïc ñích öu tieân cuûa Doøng laø ôn cöùu ñoä caùc linh hoàn qua vieäc thuyeát giaûng vaø vieäc hoïc chaân lyù thaùnh, laø phöông tieän caàn thieát khoâng theå thieáu, laø troïng taâm ñôøi soáng Ña Minh.

Vì theá, ngay töø thuôû khai nguyeân cuûa Doøng, Thaùnh Ña Minh ñaõ göûi moät soá anh em ñeán caùc Ñaïi hoïc ñeå nghieân cöùu saâu hôn veà Thaàn hoïc vaø truø lieäu cho moãi tu vieän moät vò giaûng sö (the conventual lector) ñeå coå ñoäng taát caû caùc linh muïc theo ñuoåi vieäc hoïc suoát ñôøi. Thaùnh Ña Minh laø ñaáng laäp doøng ñaàu tieân ñaõ ñöa vieäc hoïc vaøo sinh hoaït thöôøng nhaät cuûa ñôøi soáng tu trì. Ngaøi ñaët vieäc hoïc caùc chaân lyù thaùnh vaøo moät choã maø caùc ñan só daønh cho vieäc lao ñoäng chaân tay. Ñoái vôùi ngaøi, hoïc coù nghóa laø phuïc vuï Thieân Chuùa vaø Daân Thieân Chuùa. Hình thöùc tu trì môùi naøy ñaõ coù söùc thuyeát phuïc Toâma vaø nhieàu baïn treû ñeán töø caùc Ñaïi hoïc.

Maëc duø gia ñình ñaõ coù nhieàu cuoäc choáng ñoái, muoán Toâma töø boû ôn goïi tu trì Ña Minh baèng caùch baét giam Toâma nhieàu thaùng, nhöng cuoái cuøng hoï cuõng phaûi ñaàu haøng tröôùc söï khaúng ñònh cöông quyeát cuûa Toâma laø muoán trôû thaønh moät tu só doøng Thuyeát Giaùo. Gia nhaäp Doøng, laäp töùc Toâma ñöôïc göûi ñi Paris ñeå vaøo taäp vieän. Khoaûng naêm 1244(5), sau khi khaán Doøng, Toâma ñöôïc cha Gioan Teutonic, Beà treân Toång Quyeàn thöù boán cuûa Doøng, göûi vaøo trung taâm hoïc vaán lôùn ôû Paris vaø Cologne. Taïi nhöõng nôi ñoù, thaày Toâma ñaõ daønh baûy naêm ñeå hoïc, döôùi söï höôùng daãn cuûa Thaùnh Alberto Caû, moät trieát gia vaø thaàn hoïc gia noåi tieáng nhaát cuûa Ña Minh. Toâma vui möøng vì ñöôïc söï höôùng daãn cuûa Alberto. Thaày trôû neân laàm lyø vaø thinh laëng moät caùch kyø laï. Thaày say meâ hoïc taäp vaø soát saùng caàu nguyeän, thu taäp vaøo trí nhôù nhöõng ñieàu maø sau naøy khi daïy hoïc thaày seõ truyeàn baù. Söï khieâm nhöôøng vaø tính ít noùi cuûa Toâma ñaõ bò anh em cho laø daáu hieäu cuûa söï chaäm hieåu. Caùc anh em ñaõ goïi Toâma laø con boø caâm, nhöng Alberto ñaõ noùi tieân tri raèng:"Con boø caâm naøy cuoái cuøng seõ roáng leân vaø ñaïo lyù noù daïy seõ vang khaép caû theá giôùi." Naêm 1245 (8), khi Alberto ñi Cologne ñeå thieát laäp tröôøng môùi, Toâma thaùp tuøng ngaøi vaø thuï phong linh muïc ôû ñoù naêm 1250 (51). Thôøi gian naøy cha Toâma thöôøng ñi giaûng Lôøi Chuùa ôû caùc nöôùc Ñöùc, Phaùp vaø YÙ. Caùc baøi giaûng cuûa ngaøi daãn giaûi lôøi Chuùa caùch thích hôïp, sinh ñoäng, ñaày loøng ñaïo ñöùc vaø nhöõng giaùo huaán chaéc chaén. Nhöng chaúng bao laâu, naêm 1251(2), Toâma laïi ñöôïc beà treân goïi veà Paris ñeå laáy cöû nhaân kinh thaùnh vaø thaàn hoïc. Naêm 1256, Toâma ñaõ laáy Thaïc só Thaàn hoïc (Master of Theology) vôùi pheùp Giaùo hoaøng cho mieãn 4 naêm tröôùc haïn tuoåi maø nhaø tröôøng ñoøi hoûi. Ngaøi baét ñaàu vaøo ngheà giaùo. Toâma ñaõ laø giaùo sö ôû Paris, Roma vaø Naples.

Toâma, Moät Giaùo Sö Ña Minh

Toâma laø moät nhaø giaûng thuyeát vaø moät giaùo sö theo ñöôøng loái cuûa doøng Ña Minh. Vieäc giaûng thuyeát vaø daïy hoïc coù theå thay theá laãn nhau nhö phöông tieän rao truyeàn ñaïo lyù ñöùc tin cho daân chuùng. Anh chò em Ña Minh tieáp caän vôùi coâng vieäc giaùo duïc baèng caùch phaûn aùnh ñoaøn suûng cuûa ñaáng saùng laäp, ngöôøi laø thaày daïy Chaân lyù. Kinh nghieäm thöïc teá cuûa hai möôi naêm trong ngheà giaùo ñaõ chöùng minh quan ñieåm cuûa Toâma laø ñuùng.

Toâma ñaõ ñaët neàn taûng cho vieäc giaùo duïc ñöông thôøi theo ñöôøng höôùng Kitoâ giaùo chaân thaät . Con ngöôøi nhaân baûn laø moät toaøn theå, tinh thaàn, taâm trí, theå xaùc vaø tình caûm phaûi ñöôïc kính troïng vaø boài döôõng. Nhöõng ñieàu lieân quan ñeán con ngöôøi ôû trong taäp khaûo luaän veà "Chaân Lyù", Toâma ñaõ vieát trong suoát thôøi gian laø giaùo sö ñaïi hoïc Paris. Con ngöôøi coù theå hieåu bieát chaân lyù vaø vì vaäy coù theå tham döï vaøo tri thöùc vaø cuoäc soáng cuûa chính Thieân Chuùa. Toâma bieát raèng giaûng daïy chaân lyù laø vieäc phuïc vuï toát nhaát chuùng ta coù theå laøm cho tha nhaân. Vì vaäy, vôùi ñaëc ñieåm ñoåi môùi, ngaén goïn suùc tích, thöù töï vaø tinh thaàn chaân lyù, Toâma quûa laø moät thaày daïy theo ñöôøng loái cuûa thaùnh  Ña Minh , vaø laø ngöôøi ñaáu tranh cho ñöùc tin vaø aùnh saùng chaân thaät cuûa theá giôùi.

Sau khi daïy lôùp buoåi saùng, Toâma vieát hay ñoïc cho caùc thö kyù vieát nhöõng suy tö thaàn hoïc cuûa ngaøi. Ngaøi ñaõ thuyeát trình nhieàu veà thaùnh kinh, trieát hoïc vaø thaàn hoïc. Taùc phaåm lôùn nhaát cuûa ngaøi laø cuoán Toång Luaän Thaàn Hoïc (Summa Theologiae). Cha Yves Congar ñaõ noùi, Toâma laø moät kho taøng voâ giaù. Vieäc nghieân cöùu coù heä thoáng cuûa ngaøi veà trieát lyùvaø thaàn hoïc, vôùi taát caû nhöõng ñoøi hoûi nhö: nhöõng taøi lieäu chöùng minh chi tieát kyõ löôõng, söï suy tö, vieäc xuaát baûn. Taát caû nhöõng ñieàu naøy laø nhöõng phaàn khoâng theå thieáu cho söù vuï cuûa Doøng.

Toâma, Moät Nhaø Thaàn Hoïc Vaø Trieát Hoïc Ña Minh Vó Ñaïi

P.A Redpath cho raèng, Toâma khoân ngoan hôn baát cöù moät nhaø tö töôûng naøo trong lòch söû trieát hoïc. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø caùch Toâma nhìn veà trieát lyù laø caùch duy nhaát, hay Toâma ñaõ noùi ñeán taát caû nhhöõng gì ñaõ ñöôïc noùi trong trieát hoïc. Chæ sau khi thöïc söï hieåu nhöõng ñieàu ngaøi noùi, vaø ñaõ coá gaéng tranh luaän ñeå choáng laïi ngaøi, chuùng ta môùi coù theå ñaùnh giaù cao söùc maïnh cuûa con ngöôøi naøy vaø söï khoân ngoan cuûa ñaáng thaùnh naøy.

Nhaän thöùc trieát lyù cuûa Toâma baét nguoàn töø trieát hoïc cuûa Aristote. Toâma ñaõ quyeát ñònh nhaän hoaøn toaøn nhöõng quan nieäm cuûa Aristote veà con ngöôøi. Ñieàu naøy ñi ngöôïc vôùi quan ñieåm cuûa caû hai truyeàn thoáng thaàn hoïc vaø tu ñöùc Coâng Giaùo trong Giaùo Hoäi Ñoâng phöông vaø Taây phöông thôøi ñoù, ñöôïc trình baøy theo trieát hoïc nhò nguyeân cuûa Platon. Vì theá Toâma khoâng phaûi laø moät ngöôøi chæ bieát tuaân thuû nhöng laø moät nhaø tö töôûng raát ñoäc laäp. Ñoái vôùi Toâma, trieát hoïc laø moät ngaønh hoïc bieän chöùng, moät phöông phaùp hoïc taäp coù kyû luaät vaø luaän lyù chính xaùc theo baûn tính. Khoa hoïc trình baøy moät söï hieåu bieát chaân thöïc veà theá giôùi vaø veà baûn tính cuûa caùc söï vaät. Vì vaäy khoa hoïc trong traät töï cuûa noù coù quyeàn töï trò thöïc söï veà ñoái töôïng vaø phöông phaùp.

Toâma cuõng laø moät thaàn hoïc gia Coâng giaùo ñaàu tieân vaø noåi tieáng nhaát . Ngaøi trieát lyù nhö moät thaàn hoïc gia tin töôûng moät caùch yù thöùc raèng ñöùc tin laøm hoaøn haûo trieát hoïc cuõng nhö aân suûng laøm hoaøn haûo töï nhieân. Theâm vaøo ñoù, nhö cha Chenu noùi, ngöôøi ta khoâng theå hieåu ñöôïc thaàn hoïc cuûa thaùnh Toâma neáu khoâng trôû laïi vôùi caùc giaù trò Tin Möøng vaø loái soáng cuûa caùc moân ñeä tieân khôûi cuûa Ñöùc Kitoâ maø thaùnh Ña Minh chuû tröông. Suy tö thaàn hoïc cuûa Toâma coát yeáu döïa vaøo thaùnh kinh vaø truyeàn thoáng. Toâma laïi muoán theo con ñöôøng cuûa Ña Minh. Ngaøi mieät maøi vôùi nhieäm vuï ñaõ ñöôïc Ña Minh khôûi xöôùng hôn baát cöù nhöõng ngöôøi ñöông thôøi naøo. Vì vaäy, ngöôõi ta khoâng theå hieåu ñöôïc Toâma, vò "Tieán só chung cuûa Giaùo Hoäi" neáu khoâng coù nhaø "Giaûng Thuyeát Tin Möøng" Ña Minh.

Toâma, Moät Vò Thaùnh, Moät Tieán Só cuûa Giaùo Hoäi

Trung thaønh vôùi lyù töôûng cuûa thaùnh Ña Minh - chæ noùi vôùi Chuùa vaø noùi veà Chuùa - thaùnh Toâma ñaõ daønh caû cuoäc soáng cho vieäc caàu nguyeän, nghieân cöùu, vieát saùch, giaûng daïy vaø thuyeát giaûng chaân lyù vaø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñeán noåi ngaøi khoâng coù moät giôø naøo ñeå phí phaïm. Ngaøi neân thaùnh trong haønh trình trí thöùc höôùng veà Thieân Chuùa. Tuy nhieân Ngaøi laïi raát khieâm toán vaø nhìn nhaän raèng ngaøi ñaõ hoïc nhieàu ôû döôùi chaân Thaùnh giaù hôn trong saùch vôû. Moãi khi saép nghieân cöùu hay trình baøy moät vaán ñeà gì, ngaøi thöôøng quì laëng leõ laâu giôø tröôùc Thaùnh theå vaø Thaùnh giaù. Ngaøi coù loøng yeâu meán suøng kính Chuùa Kitoâ Khoå Naïn vaø Bí Tích Thaùnh Theå. Ngaøi cuõng laø göông maãu cuûa ngöôøi con thaûo ñoái vôùi Ñöùc Trinh Nöõ Maria, Meï Thieân Chuùa. Vaø roài vaøo ngaøy thöù tö, muøng 6 thaùng 12, 1973, sau moät kinh nghieäm thaàn bí trong luùc daâng Thaùnh leã, thaùnh Toâma ngöng khoâng vieát theâm moät ñieàu gì nöõa. Ngaøi noùi:" Moïi ñieàu toâi ñaõ vieát nhö laø rôm raùc so vôùi nhöõng ñieàu maø Chuùa ñaõ cho toâi thaáy vaø ñaõ maëc khaûi cho toâi."

Ngaøy 7 thaùng 3 naêm 1274, Thaùnh Toâma qua ñôøi taïi Fossa Nuova. Naêm 1567 ñöùc Giaùo Hoaøng Pioâ V toân phong thaùnh Toâma laøm Tieán Só Giaùo Hoäi. Naêm 1880, Ñöùc Giaùo Hoaøng Leâo XIII ñaët thaùnh Toâma laøm boån maïng taát caû sinh vieân , giaùo sö vaø caùc tröôøng Coâng Giaùo. Caùc taùc phaåm cuûa thaùnh Toâma vaãn laø neàn taûng cho ñaïo lyù Coâng giaùo. Caùc vaên kieän cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø cuûa Giaùo Hoäi gaàn ñaây, ñaëc bieät Vatican II, ñaõ taùi khaúng ñònh nhöõng nguyeân taéc chaéc chaén cuûa thaùnh Toâma. Ngaøi cuõng laø göông maãu cho loøng yeâu meán nhieät tình ñoái vôùi chaân lyù vaø söï khieâm nhöôøng duø ngaøi ñöôïc nhöõng aân hueä roõ raøng veà ñöùc khieát tònh vaø loøng nhieät thaønh caàu nguyeän vaø say meâ hoïc taäp.

Qua moät thoaùng nhìn veà cuoäc ñôøi cuûa thaùnh Toâma, chuùng ta coù theå ñi ñeán keát luaän: Linh ñaïo Ña Minh laø linh ñaïo thaám nhuaàn ñaïo lyù  vaø tinh thaàn toâng ñoà. Vieäc chuyeân caàn nghieân cöùu chaân lyù thaùnh cung caáp moät thaùi ñoä chieâm nieäm ñeå anh chò em Giaûng Thuyeát coù theå trao cho tha nhaân hoa traùi cuûa vieäc chieâm nieäm ñoù. Thaùnh Toâma ñaõ soáng linh ñaïo naøy moät caùch trung thaønh nhaát vaø ñaõ trao laïi cho anh em chaâm ngoân naøy ñeå soáng. Phaàn ñoùng goùp lôùn cuûa doøng Ña Minh cho Giaùo Hoäi qua caùc thôøi ñaïi laø ôû laõnh vöïc ñaïo lyù thaùnh, laø vieäc baûo veä toøa nhaø ñöùc tin cuûa Giaùo hoäi. Cuõng trong laõnh vöïc truy taàm chaân lyù thaùnh maø doøng Ña Minh ñaõ chaûy vaøo gioøng suoái cuûa lòch söû linh ñaïo vôùi moät ngöôøi con nhö hoa tieâu loãi laïc nhaát laø thaùnh Toâma; vaø cho theá giôùi vò thaùnh Tieán só Toâma, moät trong nhöõng trí khoân thoâng minh baäc nhaát cuûa moïi thôøi ñaïi.